Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny to czasopismo wydawane w ramach projektu "Szlak Kultury Wołoskiej" (nr umowy PLSK.01.01.00-18-0068/16-00), który jest dofinansowany w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020. Projekt jest realizowany na terenie województwa podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego oraz Kraju Preszowskiego i Żylińskiego na Słowacji. Celem projektu jest promowanie kultury wołoskiej i pasterstwa oraz wzmocnienie transgranicznej współpracy między Partnerami projektu.
W pierwszym, polsko-słowackim Karpackim Przeglądzie Społeczno-Kulturalnym m.in. o bogactwie przyrody Karpat, o serowarstwie we Wschodnich Karpatach Roberta Bańkosz, Makroregionalna Strategia UE dla Obszaru Karpat, Nasze Karpaty i o Parkach Narodowych Słowacji Krzysztofa Zielińskiego, wywiad z Józefem Michałkiem - wojewodą wołoskim oraz wywiad z Pawłem Królikowskim, który został wybrany na wojewodę wołoskiego. Teren jego „wojewodowania” to całe Bieszczady, a także Beskid Niski, aż po Gorce. Jest pierwszym wojewodą na tym obszarze od 250 lat.
W drugim numerze „Przeglądu” znów szereg tematów związanych z obszarem karpackiego polsko-słowackiego pogranicza. Jest kilka materiałów opisujących tradycje, przesądy i zwyczaje wigilijne, podobnie jak i tak różnorodną zawartość stołów tej wieczerzy. Jest także o materialnej spuściźnie, którą zostawili nam dawni mieszkańcy tych terenów: architekturze bojkowskiej i wypływająca z niej potrzebie zachowania dawnej, regionalnej architektury drewnianej na obszarze Karpat. Jest o zakopiańskiej „szkole Kenara”, bez której trudno sobie wyobrazić polską rzeźbę XX wieku. Jest także o krywulkach, tak ważnym elemencie stroju kobiety, jak i obiektach wpisanych na Listę UNESCO po słowackiej stronie. Przeczytacie o mini skansenie w Zyndranowej, kamiennych śladach śląskiej historii, a także o Władysławie Orkanie, ciut zapomnianym poecie ludu wiejskiego. A na koniec będziecie mogli odbyć spacer ścieżką w koronach drzew na Słowacji.
Trzeci numer Przeglądu w większości poświęcony mistyce gór, ich magii, wierzeniami ludowym, demonologii i bestiariuszowi tego co w tych górach „żyło” w ludzkim bajaniu i przesądzie. Wśród wielu arcyciekawych artykułów możecie przeczytać m.in. teksty:„Karpaccy magowie” Katarzyny Ceklarz, „Kult świętych drzew w Karpatach” Urszuli Janickiej-Krzywda, „W krainie smoków” Bartłomieja Grzegorza Sali, „Mistyka koniakowskiej róży” Andrzeja Suszki, „O łemkowskiej demonologii” Tomasza Kosiek, „Wilk w pasterskiej tradycji karpackiej” Justyny Masłowiec oraz „Leśne kościoły wiary” Aleksandra Dordy.
Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny numer 3
W czwartym numerze Karpackiego Przeglądu Społeczno-Kulturalnego można przeczytać o „Żywych umarłych – karpackim motywie ludowym” oraz o sposobach na ujarzmienie upiora. Ewenementem jest „bohater na kiju” czyli strach polny - motyw kultury materialnej pojawiający się w niemal każdym zakątku świata, który w tak powszechnej skali przetrwał na terenach dawnej Słowiańszczyzny. W numerze znajdziecie mini blok tekstów o muzyce Karpat. Nie mogło zabraknąć materiałów związanych z historią górskiego pogranicza. Jest więc o zbójnikach działających na terenie Karpat od Beskidu Śląskiego po Huculszczyznę. Z kolei tekst „Przyrodniczo-krajobrazowe dziedzictwo Wołochów w Karpatach” (cz. 1) uzmysławia, jak gospodarka pasterska Wołochów zmieniła krajobraz Beskidu Śląskiego.
W piątym numerze Karpackiego Przeglądu Społeczno-Kulturalnego znajduje się drugą część artykułu „Przyrodniczo-krajobrazowe dziedzictwo Wołochów w Karpatach” przedstawiającego zmiany krajobrazu Beskidu Śląskiego pod wpływem gospodarki pasterskiej. Informacje na temat materialnej i duchowej kultury Górali, a także zwyczaje społeczności zbójnickiej w Karpatach. Wśród wielu ciekawych artykułów można przeczytać również teksty: „Budownictwo Pogórzan” Danuty Blin-Olbert, „Wieś żywy skansen” Krzysztofa Zielińskiego, czy „Ochrona hal w Beskidzie Żywieckim” Agnieszki Kusiak.
Szósty numer Karpackiego Przeglądu Społeczno-Kulturalnego poświęcony jest głównie architekturze Karpat. Można przeczytać o wysiłkach związanych z zachowaniem tożsamości historycznej Zakopanego. W numerze zaprezentowana jest również sylwetka Stanisława Witkiewicza oraz jego dzieło tzw. styl zakopiański, będący połączeniem podhalańskiej architektury i sztuki ludowej z elementami secesji. Można przeczytać również o wystroju wnętrz łemkowskich chyż oraz o bramach czyli stałym elemencie krajobrazu gór, tak licznie występującego jeszcze w Rumunii, ale tak słabo zachowanym w polskiej części Karpat.
Siódmy numer Karpackiego Przeglądu Społeczno-Kulturalnego zawiera podsumowanie dwóch lat projektu „Szlak Kultury Wołoskiej” . Znajdują się w nim krótkie informacje od wszystkich Partnerów projektu. Wśród artykułów możecie przeczytać m.in. teksty: „Istebniański wieszieli na cesarskim dworze” Małgorzaty Kiereś, „W trójwsi Beskidzkiej” Andrzeja Suszka, czy „Wawrzyńcowa Huda” Rafała Grosza. Ten numer Karpackiego Przeglądu Społeczno-Kulturalnego jest ostatnim wydawanym w ramach projektu „Szlak Kultury Wołoskiej”.
